Lubelskie „Muzeum Fizyki” jest stałą ogólnodostępną ekspozycją 32 zestawów eksperymentalno- pokazowych z różnych działów fizyki, oraz 8 dużych szaf – gablot stanowiących muzealną część. Można tam zobaczyć starą unikalną aparaturę, przyrządy pomiarowe itp. Całość „Muzeum” umieszczone jest na dwóch korytarzach budynków Instytutu Fizyki UMCS.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0560.jpg)
Doceniając ogromną wartość poznawczą i dydaktyczną „Muzeum” komisja ogólnopolskiego konkursu „Nauka dla przemysłu” 86 przyznała I miejsce, oraz nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego kustoszowi doktorowi Zdzisławowi Wojciechowi Zarębskiemu za opracowanie i wykonanie prezentowanych zestawów.
Za opracowanie i wykonanie zestawów z „optyki”, 16 uzyskało świadectwa ochronne, oraz patenty. Inne nie były zgłoszone do opatentowania.
Lubelskie „Muzeum Fizyki” cieszy się ogromną popularnością. Szczególnie cenne SA dla zorganizowanych grup wycieczkowych „wykłady korytarzowe” wraz z przeprowadzanymi eksperymentami. Szacunkowa liczba osób, które obejrzały „Muzeum” wynosi kilkanaście tysięcy. Udokumentowanych jest kilkadziesiąt podziękowań od dyrektorów szkół w imieniu nauczycieli i młodzieży za spotkania przy gablotach. Również wiele osobistości z kraju i z zagranicy wyraziło bardzo pochlebne opinie podkreślając nigdzie nie spotykaną formę oraz skalę prezentacji.
A oto spis wszystkich zestawów w kolejności ich zawieszenia na ścianie, oraz spis doświadczeń, które można zobaczyć, wykonać przy danej gablocie.
Zestawy dotyczące „Optyki” ułożone są w pewną strukturę dydaktyczną. Kolejność oglądania zaznaczają rzymskie cyfry umieszczone na gablotach
1. I. Cień, półcień
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0507.jpg)
Górny zestaw:
- warunki powstawania cienia
- pokonanie proporcji między wysokością przedmiotu, cienia oraz ich wzajemnymi odległościami
- pokazanie powstania półcienia
- pokazanie cienia przy świetle czerwonym, zielonym
- pokazanie barwnych cieni
- pokazanie jak oko reaguje na barwy
W dolnym zestawie:
- pokazanie zaćmienia słońca całkowite, koronowe częściowe
- pokazanie zaćmienia księżyca częściowe, całkowite
- pokazanie kiedy jest nów, I kwadra, pełnia, ostatnia kwadra księżyca
2. II. Kamera obscura
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0510.jpg)
- pokazanie jak w ciemni optycznej powstaje odwrócony rzeczywisty obraz fragmentami
- opalonych żarówek tworzących świecący przedmiot
- na ruchomej ciemni oglądanie otaczających przedmiotów
3. III. Interferencja. Dytrakcja.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0511.jpg)
W górnym zestawie:
- pokazanie dyfrakcji i interferencji na szerokiej szczelinie, wąskiej, podwójnej szerokiej i podwójnej wąskiej
W dolnym zestawie:
- ugięcie światła na siatkach dyfrakcyjnych
4. IV. Interferencja
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0513.jpg)
Gablota posiada trzy zestawy
- pokazana jest interferencja światła po przejściu przez bipryzmat Fresnela po odbiciu od zwierciadła Loyola
- przy przejściu i odbiciu od cienkiej warstwy
- pierścienie Newtona
5. V. Fale na wodzie
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0514.jpg)
- pokazane jest rozchodzenie się fal płaskich
- kolistych
- niezależne rozchodzenie się fal
- dyfrakcja na szczelinach
- dyfrakcja na krawędzi
- interferencja z dwóch źródeł fal
- pokazany schemat teoretyczny które są podkładany pod zdjęcie
6. VI. Fale na wodzie
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0516.jpg)
- pokazane jest odbicie załamania fal
- pokazane schematy teoretyczne które są podkładane pod zdjęcia
7. VII. Płytka strefowa Fresnela optyczna
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0518.jpg)
- pokazane jest działanie płytki strefowej Fresnela
- pokazany jest poglądowy model płytki Fresnela
8. VIII. Płytka strefowa Fresnela akustyczna
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0520.jpg)
- pokazanie działania płytki Fresnela w przypadku fal akustycznych
9. IX. Odbicie i załamanie
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0521.jpg)
- pokazanie załamania światła dla różnych ośrodków prowadząc światło w jedną lub drugą stronę
- pokazanie kąta granicznego
- całkowitego wewnętrznego odbicia
10. X. Światłowody
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0524.jpg)
- pokazany jest model działania światłowodu
- działanie pojedynczego światłowodu
- pęku światłowodowego
11. XI. Bryły płaskościenne
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0525.jpg)
- pokazane jest przejście promienia świetlnego przez 12 różnych brył płaskościennych mających zastosowanie w aparaturze optycznej
12. XII. Dyspersja światła
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0526.jpg)
- w górnym zestawie pokazana jest dyspersja oraz załamanie dla dwóch pryzmatów, wodnego i z pleksiglasu
- w dolnym zestawie zobaczymy dyspersję, oraz analizę dyspersji metodą skrzyżowanych pryzmatów
13. XIII. Składanie barw
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0529.jpg)
- zobaczymy jak rozszczepione światło białe żarówki można złożyć w jedno miejsce i uzyskać ponownie światło
14. XIV. Wiązka astygmatyczna
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0530.jpg)
- na dużym modelu pokazane jest ogniskowanie przez soczewkę promieni równoległych biegnących pod kątem do głównej osi optycznej soczewki
15. XV. Soczewki skupiające
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0532.jpg)
- w 6-ciu zestawach pokazane jest przejście promieni świetlnych przez soczewki dwuwypukłe. Ustawienie ich w różnych odległościach od oświetlacza pozwala przedyskutować wzór soczewkowy
16. XVI. Wady optyczne soczewek
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0535.jpg)
- w trzech zestawach można zaobserwować następujące wady optyczne soczewek: aberrację sferyczną, chromatyczną, dystorsję, astygmatyzm, komę, krzywą katakaustyki dla soczewki
17. XVII. Liniowa polaryzacja światła
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0536.jpg)
- w górnym zestawie pokazane jest przejście światła przez polaroidy równoległe, skrzyżowane oraz skręcenie płaszczyzny polaryzacji przez roztwór cukru lub trzeci polaroid
- w dolnym zestawie pokazane jest zjawisko polaryzacji światła przy odbiciu i załamaniu
- na modelu pokazane jest występowanie zjawiska polaryzacji światła w kryształach
18. XVIII. Elastooptyka
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0538.jpg)
- pokazane jest zjawisko powstawania izoklir izoklin izochromu w ciałach poiadających naprężenia wewnętrzne
- przedstawione przykłady pozwalają oszacować wielkości występujących naprężeń
19. XIX. Zwierciadła wklęsłe
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0539.jpg)
- za pomocą 7-miu zestawów można prześledzić bieg promieni świetlnych odbitych od zwierciadeł wklęsłych
- przeanalizować wzór soczewkowy
- zaobserwować krzywą katakaustyki dla zwierciadła wklęsłego
20. XX. Widmo widzialne światła
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0542.jpg)
- na dwóch zestawach można zaobserwować widma emisyjne ciągłe, absorpcyjne, liniowe, oraz pasmowe (H2, He, Ne, N2)
21. XXI. Przyrządy optyczne
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0545.jpg)
- przygotowane 4-ry zestawy pozwolą zobaczyć działania takich przyrządów jak: rzutnik, lupa, mikroskop, aparat fotograficzny ze szczególnym pokazaniem roli przesłony
22. Siła elektrodynamiczna
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0546.jpg)
- ruch ramki z prądem przy różnym kierunku przepływu
Pole magnetyczne prądu elektrycznego
- pokazany jest ruch igły magnetycznej umieszczonej pod przewodem przez który może płynąć prąd w obu kierunkach
23. Prostowanie prądu zmiennego
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0548.jpg)
- zaobserwować można działanie prostownika dwupołówkowego na lampie elektronowej, jednopołówkowego, diodzie, dwupołówkowe w układzie mostkowym Greatza, jednopołówkowe na stosie selenowym przy filtrowaniu kondensatorami o różnej pojemności i przy różnym obciążeniu
24. generator drgań Sinusoidalnych
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0549.jpg)
- drgania elektryczne z generatora typu Meisnera przy stałej indukcyjności, a przy różnych pojemnościach rejestrowane są na miliamperomierzu, akustycznie oraz na oscylografie
25. Fotoprądy
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0552.jpg)
- przedstawiona jest praca różnych fotokomórek, oraz przykład praktycznego zastosowania w przypadku alarmu akustycznego
26. Termoprądy
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0553.jpg)
- w trzech zestawach prezentowany jest termometr elektryczny w układzie mostkowym, zjawisko Peltiera, zjawisko Seebecka
27. Licznik Geigera – Müllera
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0554.jpg)
- pokazana jest rejestracja akustyczna i elektryczna rozpadu promieniotwórczego przy różnych absorbentach
28. Zasada zachowania momentu pędu
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0558.jpg)
- na wolno obracającym się krzyżaku przy rozsuniętych masach, po ich zbliżeniu do osi obrotu obserwujemy zwiększenie prędkości obrotowej
29. generator drgań relaksacyjnych na neonówce
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0561.jpg)
- na górnym zestawie obserwuje się przy stałej pojemności C stałe w czasie rozbłyski
- w dolnym zmieniamy pojemność, mamy błyski o różnych częstościach
30. Prawo Bernoulliego
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0563.jpg)
- ilustrowany jest na nanometrach cieczowych rozkład ciśnienia strugi powietrza przepływającej przez rurę o różnych przekrojach
31. Modele przyrządów
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0565.jpg)
- prezentowane są trzy typy mierników: magnetoelektryczny, elektromagnetyczny oraz cieplny
32. Model do demonstracji wyładowania w rozrzedzonym powietrzu
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0566.jpg)
- po włączeniu zestawu zobaczyć można wyładowanie jarzeniowe z jego strefami
Druga część lubelskiego „Muzeum Fizyki” jest częścią muzealną składającą się z 8 szaf – gablot. A oto spis:
1. Mierniki napięć i prądów. Aparatura próżniowa.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0569.jpg)
2. Technika obliczeniowa.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0570.jpg)
3. Liczniki promieniowania jonizującego. Zliczanie impulsów.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0571.jpg)
4. Lampy próżniowe.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0572.jpg)
5. Spektrometr β typu Gerholma.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0576.jpg)
6. Spektrometr na częstość radiową. Cykloidalny spektrometr masowy.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0575.jpg)
7. Włodzimierz Żuk. I-wszy polski spektrometr masowy.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0573.jpg)
8. Stanisław Ziemecki.
![](/images/muzeum_fizyki/PICT0574.jpg)
|